دلایل کمبود برق در ایران
بخش دوم: روش‌های تولید برق در کشورهای دیگر
۱. چین
چین بزرگ‌ترین تولیدکننده برق در جهان است. در این کشور، ۵۱.۸٪ از ظرفیت تولید برق از زغال‌سنگ، ۱۶.۳٪ از برق‌آبی، ۱۰.۴٪ از نیروگاه‌های بادی، ۱۰.۲٪ از نیروگاه‌های خورشیدی، ۴.۵٪ از گاز طبیعی و ۱.۷٪ از انرژی هسته‌ای تأمین می‌شود. ( )
۲. ایالات متحده آمریکا
در آمریکا، ترکیب متنوعی از منابع برای تولید برق استفاده می‌شود، از جمله گاز طبیعی، زغال‌سنگ، انرژی هسته‌ای، انرژی‌های تجدیدپذیر مانند باد و خورشید. این تنوع منابع به پایداری شبکه برق کمک می‌کند.
۳. کشورهای با تولید ۱۰۰٪ تجدیدپذیر
برخی کشورها مانند آلبانی، بوتان، نپال، پاراگوئه، ایسلند، جمهوری دموکراتیک کنگو، کاستاریکا، اتیوپی، لسوتو و نروژ تمام برق مصرفی خود را از منابع تجدیدپذیر مانند انرژی آبی، بادی و زمین‌گرمایی تأمین می‌کنند. ()
بخش سوم: راهکارهای پیشنهادی برای ایران
۱. افزایش بهره‌وری نیروگاه‌ها و نوسازی آن‌ها
با به‌روزرسانی و نوسازی نیروگاه‌های موجود، می‌توان بهره‌وری آن‌ها را افزایش داد و تولید برق را بهبود بخشید.
۲. سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر
توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، بادی و زمین‌گرمایی می‌تواند به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و افزایش پایداری شبکه برق کمک کند.()
۳. توسعه تولید برق پراکنده و نیروگاه‌های کوچک محلی
ایجاد نیروگاه‌های کوچک در مناطق مختلف می‌تواند به کاهش فشار بر شبکه‌های تابلو برق صنعتی انتقال و توزیع کمک کند.
۴. اصلاح تعرفه برق و واقعی‌سازی قیمت‌ها
با واقعی‌سازی قیمت برق، می‌توان مصرف غیرضروری را کاهش داد و منابع مالی لازم برای سرمایه‌گذاری تابلو برق در بخش انرژی را تأمین کرد.()
۵. مدیریت هوشمند مصرف برق در ساعات اوج
استفاده از فناوری تابلو برق فشار قوی های هوشمند برای مدیریت مصرف برق در ساعات اوج می‌تواند به تعادل بین عرضه و تقاضا کمک کند.()
۶. مبارزه با استخراج غیرمجاز رمزارز
با نظارت و کنترل فعالیت‌های استخراج رمزارز، می‌توان از مصرف بی‌رویه برق در این حوزه جلوگیری کرد.
نتیجه‌گیری
کمبود برق در ایران نتیجه ترکیبی از عوامل مختلف است، از جمله افزایش مصرف، فرسودگی زیرساخت‌ها، تابلو برق سه فاز کمبود سرمایه‌گذاری و مشکلات مدیریتی. برای حل این بحران، نیاز به برنامه‌ریزی جامع، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌روزرسانی زیرساخت‌ها و اصلاح سیاست‌های مصرف وجود دارد. با اتخاذ این اقدامات، می‌توان به تأمین پایدار برق و ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان دست یافت.( )
در ادامه، به بررسی جامع روش‌های تولید برق در کشورهای مختلف جهان می‌پردازیم تا با تنوع منابع انرژی و سیاست‌های انرژی در کشورهای گوناگون آشنا شویم.
۱. چین: پیشتاز در تولید برق و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر
چین بزرگ‌ترین تولیدکننده برق در جهان است. در سال ۲۰۲۳، ظرفیت نصب‌شده تولید برق در این کشور به ۲۹۱۹ گیگاوات رسید. بخش عمده‌ای از برق چین از زغال‌سنگ تأمین می‌شود، اما سهم انرژی‌های تجدیدپذیر نیز در حال افزایش است. در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۳، تولید برق از منابع تجدیدپذیر به ۵۹۴.۷ تراوات‌ساعت رسید که شامل ۳۴۲.۲ تراوات‌ساعت از انرژی بادی و خورشیدی بود. ()
۲. هند: گذار از زغال‌سنگ به انرژی‌های پاک
هند که به‌طور سنتی به زغال‌سنگ وابسته بوده است، در حال حرکت به‌سوی انرژی‌های پاک است. در سال مالی منتهی به آوریل ۲۰۲۵، هند رکورد ۳۰ گیگاوات ظرفیت انرژی پاک را اضافه کرد. در ماه مه ۲۰۲۵، تولید برق از زغال‌سنگ نسبت به سال قبل ۹.۵٪ کاهش یافت و به ۱۱۳.۳ میلیارد کیلووات‌ساعت رسید. در مقابل، تولید برق از منابع تجدیدپذیر به رکورد ۲۴.۷ میلیارد کیلووات‌ساعت رسید که ۱۵.۴٪ از ترکیب انرژی را تشکیل می‌دهد. ()
۳. ایالات متحده آمریکا: تنوع در منابع انرژی
ایالات متحده دارای ترکیب متنوعی از منابع انرژی است. در سال ۲۰۲۳، گاز طبیعی ۴۲٪ از تولید برق را تشکیل می‌داد. انرژی هسته‌ای نیز سهم قابل‌توجهی دارد و با ۹۴ راکتور فعال، بیش از ۸۰۰ تراوات‌ساعت برق تولید می‌کند. انرژی‌های تجدیدپذیر مانند باد و خورشید نیز در حال رشد هستند. ()
۴. فرانسه: اتکای بالا به انرژی هسته‌ای
فرانسه یکی از کشورهایی است که بیشترین سهم برق خود را از انرژی هسته‌ای تأمین می‌کند. در سال ۲۰۲۳، ۶۵٪ از برق این کشور از نیروگاه‌های هسته‌ای تولید شد. این اتکا به انرژی هسته‌ای به فرانسه کمک کرده است تا انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد.
۵. آلمان: گذار از انرژی هسته‌ای به تجدیدپذیرها
آلمان در سال ۲۰۲۳ آخرین راکتورهای هسته‌ای خود را خاموش کرد و به‌طور کامل از انرژی هسته‌ای خارج شد. در عوض، این کشور سرمایه‌گذاری زیادی در انرژی‌های تجدیدپذیر انجام داده است. با این حال، در برخی دوره‌ها برای جبران کمبود برق به زغال‌سنگ و واردات برق متوسل شده است.
۶. دانمارک: پیشرو در انرژی بادی
دانمارک در سال ۲۰۲۳، ۵۸٪ از برق خود را از انرژی بادی تأمین کرد که بالاترین سهم در جهان است. این کشور با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های بادی، به الگوی موفقی در استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل شده است.
۷. برزیل: اتکای بالا به انرژی آبی
برزیل بخش عمده‌ای از برق خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین می‌کند. در سال ۲۰۲۱، این کشور دومین تولیدکننده بزرگ برق آبی در جهان بود و همچنین در تولید برق از زیست‌توده و باد نیز جایگاه بالایی داشت. ()
۸. لهستان: کاهش وابستگی به زغال‌سنگ
لهستان که به‌طور سنتی به زغال‌سنگ وابسته بوده است، در حال کاهش این وابستگی و افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر است. در سال ۲۰۲۴، ۲۸.۸٪ از برق این کشور از منابع تجدیدپذیر تأمین شد. با این حال، زغال‌سنگ همچنان ۵۶.۷٪ از ترکیب انرژی را تشکیل می‌دهد. ()
۹. اتحادیه اروپا: رشد انرژی‌های خورشیدی و بادی
در سال ۲۰۲۴، انرژی خورشیدی برای اولین بار در اتحادیه اروپا از زغال‌سنگ پیشی گرفت و ۱۱٪ از ترکیب برق را تشکیل داد. انرژی بادی نیز سهم ۱۷.۴٪ را به خود اختصاص داد. این تغییرات نشان‌دهنده تلاش‌های اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است.
۱۰. نروژ، آلبانی و پاراگوئه: تأمین کامل برق از منابع تجدیدپذیر
برخی کشورها مانند نروژ، آلبانی و پاراگوئه تمام برق مصرفی خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین می‌کنند. نروژ با استفاده از انرژی آبی، آلبانی با ترکیبی از انرژی آبی و بادی، و پاراگوئه با بهره‌گیری از نیروگاه‌های آبی بزرگ، به این دستاورد رسیده‌اند.
جمع‌بندی
بررسی کشورهای مختلف نشان می‌دهد که مسیرهای گوناگونی برای تأمین برق وجود دارد. برخی کشورها با اتکا به منابع تجدیدپذیر، برخی با استفاده از انرژی هسته‌ای، و برخی با ترکیبی از منابع مختلف، نیازهای برق خود را تأمین می‌کنند. توسعه فناوری، سیاست‌های حمایتی و شرایط جغرافیایی از جمله عواملی هستند که بر انتخاب منابع انرژی تأثیرگذارند.
